[คนเรามีใจทุกคน กิเลสทั้งหลายเกิดจากใจบาปทั้งหลายก็เกิดจากใจ บุญทั้งหลายก็เกิดจากใจแต่เรายังไม่ทันเห็นใจ จึงว่ายังห่างไกลพุทธศาสนามาก]

คนเรามีใจทุกคน กิเลสทั้งหลายเกิดจากใจ
บาปทั้งหลายก็เกิดจากใจ
บุญทั้งหลายก็เกิดจากใจ
แต่เรายังไม่ทันเห็นใจ
จึงว่ายังห่างไกลพุทธศาสนามาก
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
จากหนังสือธรรมะเล่มที่๖๒

[ให้พิจารณากายนี่แหละ อย่าให้จิตส่งออกนอกกายจิตมันแน่วอยู่แต่เรื่องนั้น จิตจะได้ความสงบจิตจะรวมเป็นสมาธิ อยู่ในขั้นของ สมถะ]

ให้พิจารณากายนี่แหละ
อย่าให้จิตส่งออกนอกกาย
จิตมันแน่วอยู่แต่เรื่องนั้น
จิตจะได้ความสงบ
จิตจะรวมเป็นสมาธิ อยู่ในขั้นของ สมถะ
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
จากหนังสือธรรมะเล่มที่๗๔

[อายตนะภายใน กับ อายตนะภายนอกมากระทบกันเข้านี่แหละ ที่ทำให้เกิดทั้งคุณและโทษ ก็อยู่ที่ตรงนี้อารมณ์ที่เกิดจากอายตนะทั้งสองนี้จึงเหมือนมิตรและศัตรูไปพร้อมๆกัน]

อายตนะภายใน กับ อายตนะภายนอก
มากระทบกันเข้านี่แหละ
ที่ทำให้เกิดทั้งคุณและโทษ ก็อยู่ที่ตรงนี้
อารมณ์ที่เกิดจากอายตนะทั้งสองนี้
จึงเหมือนมิตรและศัตรูไปพร้อมๆกัน
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
(ธาตุ-ขันธ์-อายตนะ สัมพันธ์ รหัส 4 หน้า 115)

[รักษาศีลต้องถือจิตรักษาจิตก่อนจึงจะรักษาศีลถูกตัวศีลแท้เมื่อศีลเข้าถึงจิต เข้าถึงใจแล้วเราไม่ต้องรักษาศีล ศีลกลับมารักษาตัวเราเอง...ศีล คือ ความปกติของ กาย วาจา แลใจ ถ้าใจไม่ปกติเสียแล้ว กาย วาจา มันจะปกติไม่ได้เพราะกาย วาจา มันอยู่ในบังคับของจิต]

รักษาศีลต้องถือจิต
รักษาจิตก่อนจึงจะรักษาศีลถูกตัวศีลแท้
เมื่อศีลเข้าถึงจิต เข้าถึงใจแล้ว
เราไม่ต้องรักษาศีล ศีลกลับมารักษาตัวเราเอง...
ศีล คือ ความปกติของ กาย วาจา แลใจ
ถ้าใจไม่ปกติเสียแล้ว กาย วาจา มันจะปกติไม่ได้
เพราะกาย วาจา มันอยู่ในบังคับของจิต
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
(สิ้นโลก เหลือธรรม รหัส 4 หน้า 238-239)

[ประกอบแต่กิจที่ควร ละสิ่งที่ไม่ควรเสียพยายามรักษาความดีของตนไว้ก็มีแต่ทางจะดียิ่งๆขึ้นไป จะไม่เรียกว่าเพียรชอบอย่างไร]

ประกอบแต่กิจที่ควร ละสิ่งที่ไม่ควรเสีย
พยายามรักษาความดีของตนไว้
ก็มีแต่ทางจะดียิ่งๆขึ้นไป จะไม่เรียกว่า
เพียรชอบอย่างไร
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
จากหนังสือธรรมะเล่มที่๘๑

[ปฏิบัติดี ปฏิบัติตรงปฏิบัติเพื่อพ้นจากทุกข์ปฏิบัติเป็นที่น่ากราบไหว้บูชานั่นแหละจึงจะเป็นพระสงฆ์แท้]

ปฏิบัติดี
ปฏิบัติตรง
ปฏิบัติเพื่อพ้นจากทุกข์
ปฏิบัติเป็นที่น่ากราบไหว้บูชา
นั่นแหละจึงจะเป็นพระสงฆ์แท้
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
จากหนังสือธรรมะเล่มที่๙๒

[#ถาม สมัยก่อนพระพุทธเจ้าทรงบัญญัติสิกขาบทวินัยมีน้อย แต่มีพระปฏิบัติตามได้สำเร็จ มรรคผลนิพพานมาก สมัยนี้สิกขาบทวินัยมีมาก แต่มีพระได้สำเร็จมรรคผลมีน้อย นี้เป็นเพราะเหตุใด#ตอบ ปัญหานี้มีมานานแล้วแต่ครั้งพระพุทธเจ้ายังทรงพระชนมายุอยู่ พระมหากัสสปะ เถระเคยทูลถามพระพุทธเจ้าแล้วเหมือนกัน พระที่เข้ามาบวชในธรรมวินัยนี้ เบื้องต้นมีน้อยและเมื่อบวชเข้ามาแล้ว ก็ต้องการทำความเพียรเพื่อพ้นจากทุกข์จริงๆ สิกขาบทวินัยจึงไม่ต้องบัญญัติมากมาย เมื่อพระบวชมามากเข้า บวช เพื่อเจตนาหลายๆอย่างต่างๆกัน ไม่ได้บวชเพื่อความพ้นทุกข์อย่างเดียว จึงประพฤติผิดแผกแตกต่างจากทํานอง คลองธรรมเป็นอลัชชี อันเป็นเหตุทำความเดือดร้อนให้แก่พระที่มาปฏิบัติดี พระพุทธเจ้าจึงทรงบัญญัติพระวินัย มากขึ้น โดยลำดับ เพื่อปราบอลัชชีเหล่านั้น สิกขาบทวินัยจึงมีมากและผู้สำเร็จมรรคผลนิพพานจึงมีน้อย]

#ถาม สมัยก่อนพระพุทธเจ้าทรงบัญญัติสิกขาบทวินัยมีน้อย แต่มีพระปฏิบัติตามได้สำเร็จ มรรคผลนิพพานมาก สมัยนี้สิกขาบทวินัยมีมาก แต่มีพระได้สำเร็จมรรคผลมีน้อย นี้เป็นเพราะเหตุใด
#ตอบ ปัญหานี้มีมานานแล้วแต่ครั้งพระพุทธเจ้ายังทรงพระชนมายุอยู่ พระมหากัสสปะ เถระเคยทูลถามพระพุทธเจ้าแล้วเหมือนกัน พระที่เข้ามาบวชในธรรมวินัยนี้ เบื้องต้นมีน้อยและเมื่อบวชเข้ามาแล้ว ก็ต้องการทำความเพียรเพื่อพ้นจากทุกข์จริงๆ สิกขาบทวินัยจึงไม่ต้องบัญญัติมากมาย เมื่อพระบวชมามากเข้า บวช เพื่อเจตนาหลายๆอย่างต่างๆกัน ไม่ได้บวชเพื่อความพ้นทุกข์อย่างเดียว จึงประพฤติผิดแผกแตกต่างจากทํานอง คลองธรรมเป็นอลัชชี อันเป็นเหตุทำความเดือดร้อนให้แก่พระที่มาปฏิบัติดี พระพุทธเจ้าจึงทรงบัญญัติพระวินัย มากขึ้น โดยลำดับ เพื่อปราบอลัชชีเหล่านั้น สิกขาบทวินัยจึงมีมากและผู้สำเร็จมรรคผลนิพพานจึงมีน้อย
ที่มา หนังสือ ปุจฉาวิสัชนา ในประเทศ โดย หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี

[เมื่ออารมณ์ทางชั่วเข้ามาปักอยู่กับจิตกับใจทำจิตไม่ให้สงบได้จำเป็นต้องใช้อารมณ์ทางดีต่อสู้เอาชนะความชั่ว ด้วยความดีของเรา]

เมื่ออารมณ์ทางชั่ว
เข้ามาปักอยู่กับจิตกับใจ
ทำจิตไม่ให้สงบได้
จำเป็นต้องใช้อารมณ์ทางดีต่อสู้
เอาชนะความชั่ว ด้วยความดีของเรา
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
จากหนังสือธรรมะเล่มที่๒๙

[บุญกุศลพึงเข้าใจว่า เกิดที่ใจของทุกๆคนปลื้มใจมาก มันก็มาก ไม่ใช่อยู่ที่วัตถุสิ่งของ]

บุญกุศล
พึงเข้าใจว่า เกิดที่ใจของทุกๆคน
ปลื้มใจมาก มันก็มาก ไม่ใช่อยู่ที่วัตถุสิ่งของ
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
จากหนังสือธรรมะเล่มที่๗๐

[#ศาสนาสอนที่ตัวเราฆราวาสพวกเราบางคน ตั้งแต่วันเกิดจนวันตาย ศีล ๕ สักตัวเดียวก็ไม่เคยรักษา พอเห็นความผิดเล็ก ๆ น้อย ๆ ของพระภิกษุสามเณร ก็อย่าเพิ่งถือว่าเลวทั้งหมด การเหมาเอาว่า พระภิกษุเหมือน กันทั้งหมดก็ยังไม่ถูก พุทธศาสนาไม่ได้หมายเอาที่พระ หมายเอาการปฏิบัติต่างหาก พระนั้นอยู่ที่บุคคล แต่ศาสนาไม่ได้อยู่ที่บุคคล ศาสนาเป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ถ้าบุคคลปฏิบัติผิด ก็เป็นเรื่องบุคคลผิดไม่ใช่ศาสนาผิด ศาสนาก็ยังสอนตรงไปตรงมาอยู่ตามเดิม สอนให้ละชั่วทำดีอยู่ตามเดิม แต่คนไม่ปฏิบัติตาม เมื่อเราปฏิบัติตามคำสอนไม่ได้จะหาว่าศาสนาไม่ดีไม่ได้ นี่ให้พิจารณาอย่างนี้ ถ้าไม่เช่นนั้นแล้ว ใครจะทำผิดทำเลวทรามอย่างไรเป็นเรื่องศาสนาเสื่อมหมด ยกให้ศาสนาไม่ดีทั้งนั้น บางทีแม้แต่คนเข้าวัดเข้าวามาฟังเทศน์ฟังธรรม รักษาศีล อบรมภาวนาทำกัมมัฏฐาน แสดงกิริยาโกรธกริ้วขึ้นสักทีหนึ่งโอโฮ! กล่าวโทษศาสนานี้ไม่ดีเลย เข้าวัดเข้าวาจนแก่จนเฒ่าแล้วยังละโลภโมโทสันไม่ได้ พูดอย่างนี้มันก็ผิดไป อย่าพูดอย่างนั้น นั่นเป็นเรื่องของบุคคล ศาสนาสอนให้ละ แต่บุคคลไม่ละ ไม่ทราบจะทำอย่างไร ถ้าเข้าใจได้อย่างนี้ก็สบายเมื่อเป็นอย่างนี้แล้วจะทำอย่างไร ขอตอบว่า เมื่อเขาไม่ทำ เราทำ พากันคิดมานะขึ้นสักคน หรือทุกคนคิดมานะขึ้นมา ลองดูซิ เขาไม่ทำเราทำ กระทำเป็นตัวอย่างเขา ทีนี้มันไม่เป็นเช่นนั้นน่ะซี ส่วนมากพอเห็นเขาไม่ทำ เราก็เลยไม่ทำ เลยพลอยไม่ดีไปตามเขา เมื่อเราไม่ดีก็คอยกล่าวโทษคนอื่น ต่างคนต่างกล่าวโทษซึ่งกันและกันเป็นเรื่องเดือดร้อนวุ่นวาย]

#ศาสนาสอนที่ตัวเรา
ฆราวาสพวกเราบางคน ตั้งแต่วันเกิดจนวันตาย ศีล ๕ สักตัวเดียวก็ไม่เคยรักษา
พอเห็นความผิดเล็ก ๆ น้อย ๆ ของพระภิกษุสามเณร ก็อย่าเพิ่งถือว่าเลวทั้งหมด
การเหมาเอาว่า พระภิกษุเหมือน กันทั้งหมดก็ยังไม่ถูก
พุทธศาสนาไม่ได้หมายเอาที่พระ หมายเอาการปฏิบัติต่างหาก
พระนั้นอยู่ที่บุคคล แต่ศาสนาไม่ได้อยู่ที่บุคคล
ศาสนาเป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า
ถ้าบุคคลปฏิบัติผิด ก็เป็นเรื่องบุคคลผิดไม่ใช่ศาสนาผิด
ศาสนาก็ยังสอนตรงไปตรงมาอยู่ตามเดิม สอนให้ละชั่วทำดีอยู่ตามเดิม
แต่คนไม่ปฏิบัติตาม เมื่อเราปฏิบัติตามคำสอนไม่ได้จะหาว่าศาสนาไม่ดีไม่ได้
นี่ให้พิจารณาอย่างนี้
ถ้าไม่เช่นนั้นแล้ว ใครจะทำผิดทำเลวทรามอย่างไรเป็นเรื่องศาสนาเสื่อมหมด ยกให้ศาสนาไม่ดีทั้งนั้น
บางทีแม้แต่คนเข้าวัดเข้าวามาฟังเทศน์ฟังธรรม รักษาศีล อบรมภาวนาทำกัมมัฏฐาน แสดงกิริยาโกรธกริ้วขึ้นสักทีหนึ่ง
โอโฮ! กล่าวโทษศาสนานี้ไม่ดีเลย
เข้าวัดเข้าวาจนแก่จนเฒ่าแล้วยังละโลภโมโทสันไม่ได้ พูดอย่างนี้มันก็ผิดไป
อย่าพูดอย่างนั้น นั่นเป็นเรื่องของบุคคล
ศาสนาสอนให้ละ แต่บุคคลไม่ละ ไม่ทราบจะทำอย่างไร ถ้าเข้าใจได้อย่างนี้ก็สบาย
เมื่อเป็นอย่างนี้แล้วจะทำอย่างไร ขอตอบว่า เมื่อเขาไม่ทำ เราทำ
พากันคิดมานะขึ้นสักคน หรือทุกคนคิดมานะขึ้นมา
ลองดูซิ เขาไม่ทำเราทำ กระทำเป็นตัวอย่างเขา
ทีนี้มันไม่เป็นเช่นนั้นน่ะซี
ส่วนมากพอเห็นเขาไม่ทำ เราก็เลยไม่ทำ เลยพลอยไม่ดีไปตามเขา
เมื่อเราไม่ดีก็คอยกล่าวโทษคนอื่น ต่างคนต่างกล่าวโทษซึ่งกันและกันเป็นเรื่องเดือดร้อนวุ่นวาย
โอวาทธรรมคำสอน
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
วัดหินหมากเป้ง อ.ศรีเชียงใหม่ จ.หนองคาย

[เมื่อเราเข้าใจหน้าที่อย่างยิ่งของเราคือว่าเรื่อง สติควบคุม สิ่งที่กระทบมันมีอยู่่ตลอดเวลา เพราะกายกับจิตมันอยู่ด้วยกัน เมื่อเรายังต้องอาศัยขันธ์อันนี้อยู่ จำเป็นจะต้องมีเรื่อง กระทบกระเทือนอยู่ตลอดเวลา]

เมื่อเราเข้าใจหน้าที่อย่างยิ่งของเราคือว่าเรื่อง สติควบคุม
สิ่งที่กระทบมันมีอยู่่ตลอดเวลา เพราะกายกับจิตมันอยู่ด้วยกัน
เมื่อเรายังต้องอาศัยขันธ์อันนี้อยู่ จำเป็นจะต้องมีเรื่อง กระทบกระเทือนอยู่ตลอดเวลา
ธรรมปฏิบัติ
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี

[เรามาแก้ตัวของเราอย่างเดียวเขาจะโกรธจะเกลียดเราหรือเขาจะชอบอกชอบใจเรา อันนั้นเป็นเรื่องของโลกเราไม่ได้เอาอันนั้นมาเกี่ยวเกาะไว้กับจิตกับใจของเรามันก็สบายเลย]

เรามาแก้ตัวของเราอย่างเดียว
เขาจะโกรธจะเกลียดเรา
หรือเขาจะชอบอกชอบใจเรา อันนั้นเป็นเรื่องของโลก
เราไม่ได้เอาอันนั้นมาเกี่ยวเกาะไว้กับจิตกับใจของเรา
มันก็สบายเลย
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
จากหนังสือธรรมะเล่มที่๖๕

[***โลภ โกรธ หลง***ใครโกรธ...ความโกรธมันก็วิ่งเข้ามาหาใครโลภ...ความโลภมันก็วิ่งเข้ามาหาใครหลง...ความหลงมันก็วิ่งเข้ามาหามันอยู่ทั่วไปหมด มันวิ่งเข้ามาหาตัวใจนั่นแหละจึงว่ามันรวมที่ใจ ถ้าไม่เห็นใจแล้วก็ไม่เห็นตัวกิเลสเราพิจารณาชำระใจของเราให้ผ่องใสจึงจะเห็นใจอันบริสุทธิ์]

***โลภ โกรธ หลง***
ใครโกรธ...ความโกรธมันก็วิ่งเข้ามาหา
ใครโลภ...ความโลภมันก็วิ่งเข้ามาหา
ใครหลง...ความหลงมันก็วิ่งเข้ามาหา
มันอยู่ทั่วไปหมด มันวิ่งเข้ามาหาตัวใจนั่นแหละ
จึงว่ามันรวมที่ใจ ถ้าไม่เห็นใจแล้วก็ไม่เห็นตัวกิเลส
เราพิจารณาชำระใจของเราให้ผ่องใส
จึงจะเห็นใจอันบริสุทธิ์
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี

[กายนี้ได้ชื่อว่า เป็นที่ตั้งของความยึดถือให้พิจารณาให้เป็นโทษเป็นภัย แล้วเบื่อหน่ายในความยึดมั่นเป็นขันธ์ จึงจะพ้นทุกข์ได้]

กายนี้ได้ชื่อว่า เป็นที่ตั้งของความยึดถือ
ให้พิจารณาให้เป็นโทษเป็นภัย แล้วเบื่อหน่าย
ในความยึดมั่นเป็นขันธ์ จึงจะพ้นทุกข์ได้
หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี
จากหนังสือธรรมะเล่มที่๘๐

[คำว่า จิตไม่นิ่ง ก็คือ มันไม่ผ่องใสนั่นเอง แล้วมันก็บอกอยู่ชัดๆ แล้ว ..เนื้อความว่า กิเลส คือ ความเศร้าหมองของจิต จิตไม่นิ่งเพราะกิเลส มันก็เศร้าหมอง มันขุ่นมัว หลับตาดูจิตของเราเดี๋ยวนี้ก็ได้ถ้าจิตของเรายังฟุ้งซ่านส่งโน่นส่งนี่อยู่ เรียกว่า มันกระเพื่อมอยู่ มันมีเศร้าหมอง จะไปชำระ จะไปเห็นเรื่องของจิตนั้นเป็นไปไม่ได้..ครั้นจิตมันนิ่งแน่วลงไปแล้ว กิเลสอะไรก็ช่างจะปรากฏขึ้นมาในที่นั่นเลย ถึงแม้จิตจะแว๊บลงไปนิดเดียวก็ตาม มันเห็นเลยหรือขณะที่จิตนิ่งอยู่ เมื่อจิตวูบวาบออกไปนิดเดียวก็ตาม คือมันจะส่งออกไปหาอารมณ์อะไรที่เกิดขึ้น ย่อมเห็นในขณะที่จิตอยู่ในอารมณ์เดียวนั้น อันนี้เรียกว่า ตามรู้จิต เห็นจิต..]

คำว่า จิตไม่นิ่ง ก็คือ มันไม่ผ่องใสนั่นเอง แล้วมันก็บอกอยู่ชัดๆ แล้ว ..
เนื้อความว่า กิเลส คือ ความเศร้าหมองของจิต จิตไม่นิ่งเพราะกิเลส มันก็เศร้าหมอง มันขุ่นมัว หลับตาดูจิตของเราเดี๋ยวนี้ก็ได้
ถ้าจิตของเรายังฟุ้งซ่านส่งโน่นส่งนี่อยู่ เรียกว่า มันกระเพื่อมอยู่ มันมีเศร้าหมอง จะไปชำระ จะไปเห็นเรื่องของจิตนั้นเป็นไปไม่ได้..
ครั้นจิตมันนิ่งแน่วลงไปแล้ว กิเลสอะไรก็ช่างจะปรากฏขึ้นมาในที่นั่นเลย ถึงแม้จิตจะแว๊บลงไปนิดเดียวก็ตาม มันเห็นเลย
หรือขณะที่จิตนิ่งอยู่ เมื่อจิตวูบวาบออกไปนิดเดียวก็ตาม คือมันจะส่งออกไปหาอารมณ์อะไรที่เกิดขึ้น ย่อมเห็นในขณะที่จิตอยู่ในอารมณ์เดียวนั้น อันนี้เรียกว่า ตามรู้จิต เห็นจิต..

หลวงปู่เทสก์ เทสรํสี..