พิมพ์หน้านี้ - เจ้าอนุวงศ์ กบฏ หรือ วีรบุรุษ

เจ้าอนุวงศ์ กบฏ หรือ วีรบุรุษ

(http://upic.me/i/of/image.gif) (http://upic.me/show/32910727)

เจ้าอนุวงศ์ หรือ พระเจ้าไชยเชษฐาธิราช ที่ 5 นับเป็นกษัตริย์ลาวองค์สุดท้ายแห่งเวียงจันทน์ ซึ่งเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับพระองค์ที่เราๆ น่าจะเคยได้ยินกันมาบ้างคือ ?กบฎเจ้าอนุวงศ์? อันเกิดขึ้นมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สยามเรียกว่า ?กบฎ? แต่คนลาวยกย่องให้พระองค์เป็น ?มหาราช? หรือ ?วีระบุรุษเจ้าอนุวงศ์? เพราะพระองค์ได้ทรงลุกขึ้นมาปลดแอกการปกครองจากรัฐไทยหรือสยามนั่นเอง และจากเหตุการณ์นี้ก็ทำให้เกิดวีรสตรี ?ท้าวสุรนารี? หรือ ?ยาโม? ขึ้นอีกด้วย ผลพวงจากสงครามครั้งนี้ซึ่งเจ้าอนุวงศ์พ่ายแพ้ต่อศึก ทำให้เวียงจันทน์ถูกเผาทำลาย ผู้คนถูกกวาดต้อนให้มาตั้งบ้านเรือนในเมืองต่างๆ ของสยาม จนปัจจุบันประชากรของลาวซึ่งมีอยู่อย่างเบาบางก็นับเป็นผลพวงจากเหตุการณ์นี้

เขียนโดย ภาสกร วงศ์ตาวัน

ตามรอยเจ้าอนุวงศ์ คลี่ปมประวัติศาสตร์ไทย-ลาว

สุเจน กรรพฤทธิ์

สำนักพิมพ์สารคดี กุมภาพันธ์ ๒๕๕๕

๒๐๐ หน้า ๒๓๐ บาท

(http://upic.me/i/19/anuvong.jpg) (http://upic.me/show/35582942)

สุเจน กรรพฤทธิ์ เริ่มต้นชีวิตการเป็นนักเขียนในกองบรรณาธิการ นิตยสารสารคดี เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๘ หลังจากจบมหาวิทยาลัยมาไม่นาน จากข้อเรียกร้องของงานในหน้าที่ทำให้เขาผลิตข้อเขียน (?สกู๊ป?) ได้หลากหลายแนว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องธรรมชาติ วัฒนธรรม กีฬา หรือสิ่งแวดล้อม สารคดีเรื่อง ?แก่งคอย: ผู้คน สายน้ำ ขุนเขา ใต้เงาหมอกควัน? (ฉบับที่ ๒๖๖ เมษายน ๒๕๕๐) ทำให้เขาได้รับรางวัลลูกโลกสีเขียวสำหรับสื่อมวลชนที่ทำงานด้านสิ่งแวดล้อมเสียด้วยซ้ำ

หากแต่ประเด็นที่เขาสนใจและจับทำมาอย่างต่อเนื่องจริงจัง ก็คืองานสารคดีแนวประวัติศาสตร์

สกู๊ปชื่อยาวของสุเจน - จากพิษณุโลกสู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราชนอกกรอบประวัติศาสตร์ ?ชาตินิยม? (ฉบับที่ ๒๖๒ ธันวาคม ๒๕๔๙) ต่อมาได้พัฒนาเป็นหนังสือพ็อคเกตบุ๊คเล่มแรกของเขาในชื่อ จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราช (๒๕๕๐) ซึ่งคว้ารางวัลเซเว่นบุ๊คอวอร์ด สาขาประวัติศาสตร์ ไปครองในปี พ.ศ. ๒๕๕๒

สิ่งที่สุเจนสนใจเป็นพิเศษก็คือ ?ประวัติศาสตร์? ของดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือ "อุษาคเนย์"

โดยเฉพาะประเด็นว่าด้วยการรับรู้อดีตในโลกปัจจุบัน แนวทางของเขาคือการมองให้พ้นไปจากกรอบของประวัติศาสตร์ ?ชาตินิยม? และก้าวข้ามพรมแดนทางการเมืองของรัฐชาติในปัจจุบัน เพื่อพยายามทำความเข้าใจกับ ?อดีต? ว่าเหตุใด ?โครงเรื่อง? ของเหตุการณ์ในอดีตชุดเดียวกัน กลับแตกต่างกันไปในความรับรู้ของผู้คนในแต่ละประเทศ ซ้ำยังส่งผลสะเทือนให้แก่ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศกระทั่งปัจจุบัน

นอกจากเรื่องพระนเรศ (สมเด็จพระนเรศวรมหาราช) อันเกี่ยวเนื่องกับพรมแดนด้านตะวันตกแล้ว เขายังมีบทความว่าด้วยปราสาทเขาพระวิหาร หรือ ?เปรี๊ยะวิเฮียร์? ระหว่างวันคืนที่สถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชากำลังทวีความตึงเครียด รวมทั้งประเด็นที่ ?ละเอียดอ่อน? อย่างยิ่งในความสัมพันธ์สองฝั่งโขง คือบทความ ?จากเวียงจันทน์ ถึงบางกอก ตามรอยเจ้าอนุวงศ์ คลี่ปมประวัติศาสตร์ไทย-ลาว? ที่ว่าด้วยเรื่องท้าวสุรนารี กับพระเจ้าอนุวงศ์ กษัตริย์องค์สุดท้ายแห่งนครหลวงเวียงจันทน์ อันขยายขนาดมาสู่หนังสือพ็อคเก็ตบุ้คเล่มล่าสุดของเขา ณ บัดนี้

สุเจนคงต้องการให้ผู้อ่านชาวไทยของเขาได้ข้ามผ่าน ?กับดัก? หรือ ?หลุมพราง? แห่งอดีต เพื่อจะได้ก้าวเดินต่อไปอย่างมั่นอกมั่นใจ สู่อนาคตอันพึงมีร่วมกันในภูมิภาคแห่งนี้

เขาเคยเล่าให้ผมฟังว่า เมื่อครั้งที่ได้รับรางวัลเซเว่นบุ๊คอวอร์ด จาก จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราช คำถามแรกที่นักข่าวเจาะจงถามเขาหลังพิธีมอบรางวัลก็คือ คิดว่าหนังสือเล่มนี้จะมีผลกระทบด้านความมั่นคงหรือไม่ ?

สำหรับผู้เขียน คำถามทำนองนี้คงสร้างความหงุดหงิดใจไม่ใช่น้อย เพราะนั่นคือสิ่งที่สุเจนย้ำนักย้ำหนามาตลอด ว่าคนไทยเราควรเข้าใจอดีต เพื่อจะได้หลุดพ้นจากมัน ไม่ใช่เพื่อยึดติดว่า ชาติของเราเก่าแก่ที่สุด หรือเก่งกล้าสามารถที่สุดในโลก

ผมคิดว่าเขาคงแอบเสียใจด้วยซ้ำ

ทว่า ในมุมมองส่วนตัว ผมกลับดีใจ

เพราะผมคิดว่า ?สุเจน! คุณยังมีอะไรให้ทำอีกเยอะเลยแหละ!!!?

ยังมีกรอบให้ทลาย มีกรงให้ทลวง และมีหนังสือที่กำลังรอให้ถูกเขียนขึ้นมาอีกหลายเล่มเหลือเกิน

ศรัณย์ ทองปาน

ชมรมอนุรักษ์พุทธศิลป์แห่งภาคอีสาน