พิมพ์หน้านี้ - ประวัติโดยสังเขป ท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต

ประวัติหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต (พ่อแม่ครูบาอาจารย์มั่น)
ชาติภูมิ
พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต กำเนิดในสกุลแก่นแก้ว บิดาชื่อคำด้วง มารดาชื่อจันทร์ สถานที่เกิดคือบ้านคำบง อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี เมื่อวันที่ ๒๐ มกราคม ๒๔๑๓ ตรงกับวันพฤหัสบดี เดือนยี่ ปีมะแม มีพี่น้องร่วมท้องเดียวกัน ๗ คน หลวงปู่เป็นคนร่างเล็ก ผิวขาวแดง แข็งแรงว่องไว สติปัญญาดีมาแต่กำเนิด
บรรพชา
เมื่ออายุได้ ๑๕ ปี บรรพชาเป็นสามเณรที่วัดบ้านคำบง ถึงอายุ ๑๗ ปี ลาสิกขาบท ออกไปช่วยครอบครัวประกอบอาชีพ ครั้นอายุได้ ๒๒ ปี ได้อุปสมบท ณ วัดศรีทอง เมืองอุบลราชธานี โดยมีพระอริยกวี (ธัมมรักขิโต อ่อน) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระครูสีทา ชยเสโน เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระครูประจักษ์อุบลคุณ (สุ้ย) เป็นพระอนุสาวนาจารย์ เมื่ออุปสมบทแล้วมาอยู่ศึกษาพระธรรมวินัย และธรรมปฏิบัติกับท่านพระอาจารย์เสาร์ กันตสีโล วัดเลียบ เมืองอุบลราชธานี ในวัยต้นท่านพระอาจารย์มั่นได้ติดตามท่านพระอาจารย์เสาร์ออกธุดงค์กัมมัฏฐานตามจังหวัดต่างๆทางภาคอีสานราว ๒๐ พรรษา ในปี พ.ศ.๒๔๔๗ จาริกไปแสวงวิเวกตามป่าเขาในจังหวัดภาคกลาง เช่นจังหวัดลพบุรี และจังหวัดนครนายก และได้เข้ามาจำพรรษา ณ วัดปทุมวนาราม ๑ พรรษา ในระหว่างนี้ได้ศึกษาธรรมปฏิบัติกับ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (สิริจันโท จันทร์) ที่วัดบรมนิวาส อย่างสม่ำเสมอ ในปี พ.ศ.๒๔๕๗ จึงได้กลับบ้านเกิด ณ วัดบูรพา จังหวัดอุบลราชธานี ในระหว่าง พ.ศ.๒๔๕๙ ถึง พ.ศ.๒๔๗๑ ท่านได้จาริกไปแสวงวิเวกในจังหวัดต่างๆในภาคอีสานด้วยความที่ท่านหวังเพื่อให้เป็นประโยชน์แก่ชนเป็นอันมาก เหตุนั้นท่านจึงอยู่ไม่เป็นที่เป็นทางหลักแหล่งเฉพาะแห่งเดียวเทียวไปเพื่อประโยชน์แก่ชนในที่นั้น คือ นครพนม เลย อุดรธานี หนองคาย สกลนคร โดยจำพรรษาอยู่ตามป่าเขาบ้างตามอรัญญิกาวาสต่างๆบ้างเป็นเวลา ๑๕ ปี ตลอดระยะเวลาที่บำเพ็ญสมณะธรรมตามที่ต่างๆ ได้มีภิกษุสามเณรมาถวายตัวเป็นศิษย์ศึกษาธรรมปฏิบัติ และอบรมกรรมฐานเป็นจำนวนมาก เป็นเหตุให้ความนิยมในการศึกษาอบรมกัมมัฏฐาน และการสร้างวัดป่าหรือวัดกัมมัฏฐานแพร่สะพัดไปทั่วภาคอีสาน นับเป็นกระแสธรรมนิยมที่เกิดขึ้นอย่างไม่เคยมีมาก่อน พ.ศ.๒๔๗๑ ท่านเข้ามาจำพรรษา ณ วัดปทุมวนาราม ๑ พรรษา เมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๒ ได้จาริกตามพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ขึ้นไปจังหวัดเชียงใหม่ จำพรรษา ณ วัดเจดีย์หลวง และเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๔ ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าอาวาสวัดเจดีย์หลวงสืบต่อจากพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ แต่ดำรงตำแหน่งอยู่เพียงพรรษาเดียวก็ลาออก หลังจากนั้นได้จาริกตามป่าในดินแดนภาคเหนือเป็นเวลา ๑๑ ปี ในที่สุดพระอาจารย์มั่นก็กลับมายังภาคอีสานบ้านเกิด ๑๐ ปีสุดท้าย พระอาจารย์มั่นพำนัก ณ วัดป่าโนนนิเวศน์ จังหวัดอุดรธานี ๒ พรรษา และจังหวัดสกลนคร ๘ พรรษา ที่บ้านโคก ๒ พรรษา บ้านนามน ๑ พรรษา และวัดป่าบ้านหนองผือ อำเภอพรรณนานิคม อีก ๕ พรรษา
ละสังขาร
และแล้วก็มาถึงปีสุดท้ายแห่งชีวิตของท่าน คือปี พ.ศ.๒๔๙๒ หลังจากตรากตรำงานมาหนัก ท่านไม่สบายอาการหนักขึ้นทุกวัน ไม่บรรเทาเบาบาง ทั้งหมอและศิษย์ช่วยกันรักษาพยาบาลอาการก็ไม่ดีขึ้น อยู่มาวันหนึ่งท่านค่อยยังชั่วขึ้นบ้าง แต่ไม่ยอมฉันอะไรเลย ไม่ว่าจะเป็นอาหารหรือยา ท่านปฏิเสธหมด ท่านบอกว่า ?ต้นไม้ที่มันตายยืนต้นแล้ว จะนำเอาน้ำไปรดเท่าไรจะให้มันเกิดใบอีกไม่ได้หรอก อายุของเรามันก็ถึงแล้ว? ต่อมาท่านได้บอกว่า ?ชีวิตของเราใกล้สิ้นแล้ว ให้รีบส่งข่าวไปบอกแก่คณาจารย์ที่เป็นศิษย์เราทั้งใกล้ และไกล ให้รีบมาประชุมกันที่บ้านหนองผือนี้ เพื่อจะได้มาฟังธรรมเป็นครั้งสุดท้าย? เมื่อศิษย์ทั้งหลายมาพร้อมหน้ากันท่านได้ลุกขึ้นนั่งแสดงธรรมแก่ศิษย์มีเนื้อหาตอนหนึ่งว่า ?การปฏิบัติจิตถือเป็นเรื่องสำคัญ การทำจิตให้สงบถือเป็นกำลัง การพิจารณาอริยสัจถือเป็นการถูกต้อง การปฏิบัติข้อวัตรมีการฉันหนเดียวเป็นต้น ผู้เดินผิดทางย่อมไม่ถึงที่หมายคือนิพพาน? ?เราจะไม่มรณภาพที่นี่ เพราะถ้าเราตายที่นี่แล้วคนทั้งหลายก็จะพากันมามาก จะพากันฆ่าเป็ด ฆ่าไก่ ฆ่าสัตว์ทั้งหลายเป็นอาหาร เนื่องด้วยศพของเราจะทำให้ชาวบ้านเป็นบาป สมควรที่จะจัดให้เราไปมรณภาพที่จังหวัดสกลนครเถิด เพราะที่นั่นเขามีตลาดอยู่แล้วคงไม่กระเทือนชีวิตสัตว์เหมือนที่นี่?
คณะศิษย์ได้นำพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต มาถึงวัดสุทธาวาส จังหวัดสกลนคร เมื่อเวลา ๑๔.๓๐ ของวันที่ ๑๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๙๒ อาการของท่านเป็นปกติอยู่จนกระทั่ง ๒๔.๐๐ น. ครั้นเมื่อถึงเวลา ๐๑.๐๐ น. อาการของท่านผิดปกติขึ้นมาทันที ชีพจรทั้งหลายเริ่มอ่อนลงทุกที และท่านมรณภาพดับขันธ์ไปเมื่อเลา ๐๒.๒๓ น. วันศุกร์ที่ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๙๒ การถวายเพลิงท่านมิได้ถวายด้วยฟืนหรือถ่าน แต่ถวายด้วยไม้จันทน์ที่มีกลิ่นหอม ซึ่งบรรดาศิษย์ที่เคารพเลื่อมใสนำมาจากประเทศลาวเป็นพิเศษ และผสมด้วยธูปหอมเป็นเชื้อเพลิง อัฐิของท่านในเวลาต่อมากลายเป็นพระธาตุ ทำให้เชื่อว่าท่านเป็นพระอรหันต์

ชมรมอนุรักษ์พุทธศิลป์แห่งภาคอีสาน